Stel dat er zo’n lijst als de Spotify: year in music voor woorden zou bestaan, met daarin, in plaats van de confronterende informatie over de muziekverslaving van het jaar (platgedraaide nummers van Abba), een overzicht van de meest gebruikte abnormale woorden. Dan zou zonder twijfel de hoogste binnenkomer van 2016 ‘of iets dergelijks’ zijn, de loeiharde hit van het jaar. Maar hij zou niet in het rijtje van de wereldwijde hits staan, maar in mijn persoonlijke, dierbare lijstje.
Of-iets-dergelijks is mijn favoriete woord. Ja, ik heb een favoriet woord. Als Nederlands student heb ik mezelf het privilege gegeven om diep na te denken over taal en dus een woord te kiezen dat mij wel ligt. Misschien komt deze wijsheid van mijn Nederlands docent van de middelbare school, wiens favoriete woord ‘desalniettemin’ was. Desondanks het feit dat dat woord in geen enkele informele spreektaalsituatie te gebruiken is, gooide hij het woord toch iedere les over het bureau en maakte hij een treffend doelpunt in het midden van mijn brein.
‘Desalniettemin’ staat dus nog steeds gegrift in mijn geheugen. Het bekt wel lekker, I’ll give him that.
In tegenstelling tot mijn Nederlands docent heb ik gekozen voor een woord waarmee ik wél mensen dood kan gooien in elke situatie die je kan bedenken. ‘Of iets dergelijks’. Het duidt een soort onwetendheid aan, een luiheid om verder na te denken over het onderwerp. Deze definitie heb ik zelf bedacht, want de woordcombinatie is niet opgenomen in het Van Dale woordenboek, zelfs niet als subdefinitie bij ‘dergelijks’ of ‘iets’. Schande.
Maar wat maakt of-iets-dergelijks nou tot mijn favoriete smijtwoord? Nou, gewoon, omdat je het letterlijk achter elke zin in elke situatie kan plakken. De planning van je agenda (ik ga vanavond wel met vrienden eten of iets dergelijks), je toekomst (als dit tentamen niks wordt ga ik voor een rijke man of iets dergelijks) of je vage studentengerecht dat eigenlijk bestaat uit willekeurig bij elkaar gegooid eten (het is noedelsoep of iets dergelijks). Het past er allemaal moeiteloos achter.
Het mooie is dat of-iets-dergelijks toch een enige mate aan professionaliteit in zich heeft, maar tegelijkertijd het meest vage begrip ooit is. ‘Of iets dergelijks’ klink al hoogstaander dan ‘of zoiets’ of ‘iets in die richting’. Ik gooi er dan ook graag mee. Door het gebruik van de woordcombinatie denk ik altijd graag dat je de voorgaande zin volledig ontkent. Bijvoorbeeld: je geeft een specifiek antwoord op een vraag over de stof voor een tentamen maar je bent niet zeker of het wel precies klopt. Hoppa, we smijten er een of-iets-dergelijks achter. Zo kan niemand je meer aankijken als je ergens een fout antwoord op hebt gegeven.
Ik heb het nog niet geprobeerd op tentamens, maar ik heb een vaag vermoeden dat het niet gewaardeerd zal worden.
De onwetendheid, vaagheid en de inbegrepen ontkenning passen wel bij. Ik hoef niet altijd alles concreet en precies uitgestippeld te hebben. Ik hoef niet altijd precies alles te weten. Ik zei dat het op elke situatie toepasbaar is. En dat is ook zo. Het is toepasbaar op mezelf. Misschien dat het daarom mijn favoriete woord is.
Ik ben Anne Rombouts. Of iets dergelijks.